Reactie op Veld aan zet om verpleegkundig beroep vorm te geven door rutgers
Het door Jannine van Schothorst beschreven onderzoek roept uiteindelijk de beroepsgroep op opnieuw naar het verpleegkundig beroep te kijken. Om er werkelijk handen en voeten aan te geven moeten we terug naar het verpleegkundig proces, zoals Joost van Dalen en Marcel van Marrewijk aangeven. Pas dan kan er ook over competenties en functiedifferentiatie worden gesproken.
Ervaring heeft geleerd dat het gezamenlijk processen inrichten, cocreëren, motiverend werkt. Dit geldt dus ook voor het verpleegkundig zorgproces, waar dat ook plaats vindt.
Een mooie manier is om werkelijk een beeld te hebben, het proces dus als beeld te zien, te visualiseren. En dan niet met die weinig motiverende flowcharts of protocollen die nogal eens (top-down) worden ingezet, maar met design. Al langer wordt ervoor gepleit de invloed van ontwerp, design, in de gezondheidszorg te vergroten. Ontwerpen in deze zin is meer dan vormgeven. Design is in staat de perceptie, de beleving en de besluitvorming van betrokkenen te ondersteunen. Het gaat er dan om de processen te analyseren, te visualiseren en zorg te dragen voor eenduidigheid, voorspelbaarheid, herkenbaarheid en overzicht. Design motiveert, verheldert en daagt iedereen uit gezamenlijk de kwaliteit te verbeteren. Deze analyse van het verpleegkundig werkproces kan en moet door de betrokken verpleegkundigen zelf worden gedaan, bij voorkeur onder leiding van deskundigen, bijvoorbeeld ontwerpers met ervaring in de zorg. Het tevoorschijn halen van een zichtbaar beeld van het proces wordt hiermee teamwork. Hierbij wordt nuttig gebruik gemaakt van ieders ervaring en deskundigheid. Dus MBO, HBO, gespecialiseerd, etc., iedereen doet mee. Er ontstaat inzicht en duidelijkheid over ieders rol en verantwoordelijkheid. Het leert de deelnemers welke stappen in het proces afhankelijk zijn van teamleden of derden. Het is daarmee ook voor iedereen inzichtelijk wat het eigen handelen voor anderen betekent. Ook verbeteringen in het proces zijn gemakkelijker aan te brengen. Het voorkomt onnodig bladeren in richtlijnen, protocollen. Overbodige handelingen en controles worden zichtbaar en kunnen worden aangepast.
De visualisatie moet voor iedereen herkenbaar zijn, dus ook voor andere professionals; het moet aangepast zijn aan het proces rond de patiënt en per afdeling is maatwerk nodig. Beelden brengen de boodschap sneller en duidelijker. Het helpt de kwaliteit en veiligheid verbeteren wanneer iedereen weet waaruit de zorgketen bestaat.
In diverse ziekenhuizen, allen lid van de VVCZ (Vereniging Veilige Curatieve Zorg) wordt al rond enkele processen met dit concept gewerkt. Hierbij zijn onder meer het perioperatieve proces, hartkatheterisatie, acute zorg op de SEH gevisualiseerd. Als vorm is hierbij gekozen voor de metrolijn, die we kennen uit Parijs of Londen. Deze Medische Metrolijn geeft een snel herkenbare visualisatie. Om nog meer mogelijk te maken bestaat er intussen een Metrokit, waarmee afdelingen zelf processen in kaart kunnen brengen.
Het is een prachtige methode om ook het verpleegkundig proces in kaart te brengen en duidelijk te maken wat waar van welke verpleegkundige verwacht wordt. Hiermee wordt duidelijk welke competentie en ervaring waar nodig en noodzakelijk is, evenals waar de rol van regieverpleegkundige verlangd wordt. Een regieverpleegkundige die wel de nodige bagage meebrengt, zoals Joost van Daalen en Marcel van Marrewijk opmerken.
Maarten Rutgers, voormalig ziekenhuisbestuurder, voorzitter VVCZ
