Nederlandse mening over de eigen bijdrage fysiotherapie
In dit artikel wordt nagegaan hoe de Nederlandse bevolking denkt over de eigen bijdrage voor een aantal zorgkosten waaronder fysiotherapie. De resultaten laten zien dat veel mensen voorstander zijn van een eigen bijdrage wanneer de zorgkosten het gevolg zijn van een ongezonde leefstijl, zoals roken en overmatig alcoholgebruik. Wanneer het gaat om de kosten van loophulpmiddelen of de anticonceptiepil, vindt meer dan de helft dat deze volledig moeten worden vergoed.
De kosten van de gezondheidszorg nemen echter flink toe. Daardoor kan de solidariteit in de gezondheidszorg onder druk komen te staan. Door de stijgende zorgkosten wordt er steeds vaker een eigen bijdrage gevraagd. Daarnaast zijn er ook zorgkosten die volledig voor eigen rekening komen, tenzij er een aanvullende verzekering is afgesloten, zoals de kosten van de anticonceptiepil voor vrouwen ouder dan 21 jaar.
Uit eerder onderzoek blijkt dat er een grote solidariteit bestaat met groepen die onmachtig zijn en weinig schuld treffen als het gaat om hun zorgbehoefte, ouderen zijn hiervan een duidelijk voorbeeld. Oud worden is een natuurlijk, onomkeerbaar proces dat vaak samengaat met een grotere behoefte aan zorg. Daarbij komt dat veel mensen zelf ook ouderen in hun directe omgeving hebben, bijvoorbeeld (groot)ouders, en is er vaak de idee dat ouderen in het verleden veel voor onze samenleving hebben gedaan. Ook dat zou aan een sterk solidariteitsgevoel voor ouderen bijdragen. Daarom is de verwachting dat veel mensen voorstander zijn van het volledig vergoeden van de zorgkosten van deze groep, zoals de kosten van een rollator of looprekje. Een ander voorbeeld van een groep die waarschijnlijk vanuit de samenleving op veel steun kan rekenen, zijn mensen die bij een verkeersongeval betrokken zijn geraakt. Ook zij hebben vaak weinig invloed op hun behoefte aan zorg. Het is daarom aannemelijk dat in een dergelijk geval veel mensen vinden dat eventuele zorgkosten volledig moeten worden vergoed.
Groepen die door hun gedrag gezondheidsrisico’s vergroten, zoals rokers en mensen die veel alcohol drinken, kunnen doorgaans op minder solidariteit rekenen. Dit komt waarschijnlijk doordat mensen vinden dat deze groepen vaker zelf verantwoordelijk zijn voor hun zorgbehoefte. De verwachting is daarom dat relatief veel mensen een eigen bijdrage voor zorgkosten die voortkomen uit een ongezonde leefstijl zullen goedkeuren. Verwacht wordt dat dit ook geldt voor zorgkosten die het gevolg zijn van overgewicht. Hoewel hier ook erfelijke en omgevingsfactoren een rol kunnen spelen, zullen waarschijnlijk veel mensen overgewicht toeschrijven aan een ongezonde leefstijl.
In tegenstelling tot ongezond eten, veel alcohol drinken en roken, is sporten over het algemeen juist goed voor de gezondheid. Desondanks brengt sporten ook zorgkosten met zich mee, bijvoorbeeld doordat mensen blessures oplopen. Omdat het hier niet om een onmachtige groep gaat en bovendien het eigen gedrag hierbij een belangrijke rol speelt, zal ook hier een groot deel van de bevolking waarschijnlijk vinden dat een eigen bijdrage op zijn plaats is.
Eigen bijdrage
Aan respondenten is gevraagd om voor verschillende zorgkosten aan te geven of deze helemaal zelf betaald, gedeeltelijk zelf betaald of volledig vergoed zouden moeten worden. Het ging hierbij om de kosten van een rollator of looprekje, de anticonceptiepil, fysiotherapie bij een sportblessure, fysiotherapie na een verkeersongeval en de behandeling van ziekten of aandoeningen die het gevolg zijn van roken, overmatig alcoholgebruik of overgewicht.
Volgens verwachting vinden mensen relatief vaak dat een eigen bijdrage moet worden betaald wanneer de leefstijl het risico op zorgkosten kan vergroten. Zo is een groot deel van de volwassen Nederlandse bevolking voorstander van een eigen bijdrage voor behandelkosten van ziekten die het gevolg zijn van roken of overmatig alcoholgebruik (grafiek 1). Bijna 45 procent vindt dat deze kosten gedeeltelijk zelf moeten worden betaald. Een kleinere groep van ongeveer een kwart vindt zelfs dat deze kosten helemaal voor eigen rekening moeten komen. Een meerderheid vindt ook dat er een eigen bijdrage moet gelden voor ziekten die het gevolg zijn van overgewicht. Bijna de helft pleit voor een gedeeltelijke eigen bijdrage. Een vergelijkbaar beeld komt naar voren bij fysiotherapie bij een sportblessure. In deze gevallen is een minderheid van ongeveer 10 procent voor het volledig zelf betalen van de kosten
Mening van de bevolking van 18 jaar en ouder over de eigen bijdrage voor verschillende medische kosten, 2010
De Nederlandse bevolking heeft vaak een andere mening wanneer mensen hulp nodig hebben door omstandigheden waar zij weinig aan kunnen veranderen. In tegenstelling tot fysiotherapie bij een sportblessure, vindt een ruime meerderheid van 91 procent dat fysiotherapie na een verkeersongeval volledig moet worden vergoed. Slechts 8 procent vindt dat er dan een gedeeltelijke eigen bijdrage zou moeten gelden. Ook de kosten van loophulpmiddelen, die veel door ouderen worden gebruikt, zouden volgens bijna 60 procent van de volwassen bevolking volledig moeten worden vergoed.
Sportgedrag en de eigen bijdrage voor fysiotherapie bij een sportblessure
Regelmatige sporters vinden met 10 tegen 16 procent minder vaak dan niet-regelmatige sporters dat fysiotherapie bij een sportblessure helemaal zelf moet worden betaald (grafiek 2). Ook dit is in overeenstemming met het identiteitsprincipe. De meerderheid van beide groepen, dus ook van de regelmatige sporters, is echter voorstander van een gedeeltelijke eigen bijdrage. Verwacht werd dat regelmatige sporters juist vaak zouden pleiten voor het volledig vergoeden van fysiotherapiekosten bij een sportblessure. Dit blijkt niet het geval.
Mening over de eigen bijdrage voor fysiotherapie bij een sportblessure naar sportgedrag, 2010
Leeftijd en de eigen bijdrage voor een rollator of looprekje
Omdat ouderen vaker rollators of looprekjes gebruiken dan jongeren, wordt verwacht dat zij vaker voorstander zijn van het volledig vergoeden van de kosten van deze loophulpmiddelen. Het blijkt echter dat juist jongeren dit vaker vinden dan ouderen (grafiek 3). Ongeveer 65 procent van de 18- tot 35-jarigen vindt dat de kosten van rollators en looprekjes volledig moeten worden vergoed, tegen bijna de helft van de 65-plussers. Van de laatste groep vindt bijna 20 procent dat deze kosten helemaal zelf moeten worden betaald. Bij de 18- tot 35-jarigen is dit slechts 5 procent.
Mening over de eigen bijdrage voor een rollator of looprekje naar leeftijd, 2010
Deze grote solidariteit van jongeren zou kunnen komen doordat ze ouderen vaak als een onmachtige, behoeftige groep zien. Dat ze zelf ook vaak ouderen in hun directe omgeving hebben, bijvoorbeeld grootouders, zou ook kunnen meespelen.
Het beeld dat jongeren meer solidair lijken met oudere leeftijdsgroepen dan ouderen zelf, strookt niet met eerder onderzoek. Zo laat onderzoek naar de mening over de zorgpremie zien dat oudere leeftijdsgroepen vaker pleiten voor een lagere zorgpremie voor ouderen dan jongere leeftijdsgroepen. Wel vindt de meerderheid van alle leeftijdsgroepen, ook van de jongeren, dat de zorgpremie voor ouderen ongewijzigd zou moeten blijven.
Conclusies
In dit artikel is onderzocht in hoeverre de volwassen Nederlandse bevolking vindt dat voor een aantal zorgkosten een eigen bijdrage zou moeten gelden. Voor uiteenlopende medische kosten is gevraagd of deze helemaal zelf moeten worden betaald, gedeeltelijk zelf moeten worden betaald of dat een volledige vergoeding moet gelden.
Er zijn duidelijke verschillen in de mening over de eigen bijdrage voor fysiotherapie. Als het gaat om fysiotherapie na een verkeersongeval is een overgrote meerderheid voorstander van volledige vergoeding van de behandelkosten. Voor fysiotherapiekosten bij een sportblessure is juist ruim de helft voor een eigen bijdrage.
Wanneer naar de kosten van loophulpmiddelen, zoals een rollator of looprekje, wordt gekeken of naar de anticonceptiepil, vindt meer dan de helft dat deze kosten volledig moeten worden vergoed. Het deel dat voorstander is van het volledig verhalen van de kosten op de gebruikers is bij de anticonceptiepil groter dan bij de rollator. Hierbij speelt waarschijnlijk mee dat vooral ouderen gebruik maken van rollators en looprekjes. Volgens Van Oorschot worden ouderen vaak gezien als een onmachtige, behoeftige groep die steun verdient.
Daarnaast is nagegaan of mensen vaker een volledige vergoeding willen als zij zelf deel uitmaken van de betreffende groep. Uit eerder onderzoek blijkt dat mensen zich vaak solidair voelen met groepen waartoe zijzelf behoren en daardoor eerder steun geven aan deze groepen. Dit blijkt ook nu vaak het geval. Ook tussen regelmatige sporters en niet-regelmatige sporters zijn er weinig verschillen in de mening over de eigen bijdrage bij fysiotherapie na een sportblessure. De verschillen zouden groter kunnen zijn wanneer gekeken zou worden naar sporters en niet-sporters, een onderscheid dat in dit onderzoek niet mogelijk was.
Het meest afwijkende patroon is te zien bij de kosten van een rollator of looprekje. Vooral jongeren vinden dat deze kosten volledig vergoed moeten worden. Ouderen pleiten vaker voor een eigen bijdrage. Het behoren tot een bepaalde groep speelt dus niet altijd een rol bij het oordeel over de eigen bijdrage. Het eerder genoemde argument dat rollators en looprekjes vooral door ouderen worden gebruikt, en jongeren ouderen wellicht vaker als onmachtig en behoeftig bestempelen dan ouderen zelf, kan hiervoor mogelijk een verklaring zijn.
Rianne Kloosterman en Saskia te Riele
Bron: CBS
