Amsterdam UMC ontvangt miljoenen om oplossingen voor toename diarreeziekten door klimaatverandering te vinden

Met meer dan 500.000 sterfgevallen is diarree wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen onder de vijf jaar. Alleen longontsteking doodt elk jaar meer kinderen ouder dan een maand. De ziektelast van diarree is de afgelopen decennia verminderd, maar klimaatverandering en de daardoor toegenomen regenval, overstromingen en droogte bedreigen deze vooruitgang. Samen met het Amsterdam Institute for Global Health and Development (AIGHD) leidt Amsterdam UMC een wereldwijd consortium in de zoektocht naar oplossingen.

anessa Harris, internist infectioloog en universitair docent Global Health aan Amsterdam UMC en leider van het SPRINGS-consortium: “We zien dat de impact van klimaatverandering op de overdracht van verwekkers van diarree afhangt van globale en lokale factoren die op elkaar inspelen. Plotselinge zware regenval kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat oude riolen overlopen en de watervoorziening vervuilen. Of stijgende temperaturen kunnen ervoor zorgen dat sommige ziekteverwekkers langer buiten het lichaam kunnen leven. Het is een blijvende interactie tussen gevolgen van klimaatverandering, lokale omstandigheden en ziekteverwekkers.” 

In kaart brengen 

Om effectief preventief beleid te maken in landen die het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, is meer kennis nodig. Het eerste doel van het grootschalige onderzoek dat Harris leidt is te meten hoe klimaatverandering watervoorzieningen, waterkwaliteit en ziektelast van diarree beïnvloedt. Dat gebeurt in casestudies verspreid over Europa en sub-Sahara-Afrika. Harris: “Met deze kennis kunnen we in kaart brengen welke gebieden meer risico lopen op toename van diarreeziekten en waaróm dat zo is. Vervolgens gaan we modellering gebruiken om regionale voorspellingen te doen over hoe waterkwaliteit en ziektelast van diarree in de toekomst zullen veranderen. De gemeenschappen en beleidsmakers aldaar hebben dan de mogelijkheid zich voor te bereiden en aan te passen. We gaan hiervoor een breed spectrum aan kennis samen brengen – van klimaatexperts, ingenieurs en hydrologen tot antropologen, gezondheidseconomen en volksgezondheidsexperts. Ook kunnen we met die modellen vaststellen welke lokale interventies in de toekomst het meest effectief zullen zijn om toename van het aantal gevallen van diarree te voorkomen.” 

Ervaring uit de eerste hand 

Dzidzo Yirenya-Tawiah en Adelina Mensah, beiden milieuwetenschappers aan de Universiteit van Ghana, hebben meerdere studies uitgevoerd en de effecten van klimaatverandering op de gezondheid van mensen met eigen ogen gezien. Mensah: “Veel van onze vissersgemeenschappen worden regelmatig blootgesteld aan overstromingen door zware en grillige regenval, stormvloeden en zeespiegelstijging, gebeurtenissen die soms allemaal tegelijkertijd plaatsvinden. Dit heeft verwoestende gevolgen voor de infrastructuur en watervoorziening. De kwaliteit van oppervlakte- en grondwater wordt dan vaak aangetast door ziekteverwekkers en we hebben onvoldoende kennis over besmettingsroutes. En omdat de bevolking beperkte alternatieve waterbronnen heeft, heeft dat enorme risico’s voor de gezondheid, vooral van kwetsbaren zoals kinderen en ouderen.” 

Studielocaties in vier landen 

Ghana is niet het enige land waar casestudies worden uitgevoerd, het consortium zal ook onderzoek doen in Tanzania, Roemenië en Italië. In alle vier de landen zijn studielocaties gekozen vanwege hun gevoeligheid voor zowel overstromingen als droogte. En elke locatie heeft specifieke kenmerken die het consortium unieke inzichten kunnen geven in het risico op diarree. In Napels bijvoorbeeld zijn er door de nabijheid van veeteelt en landbouw – wat ziekteverwekkers met zich meebrengt – in combinatie met een verouderde stedelijke waterinfrastructuur, extra risico’s. De regio rondom Haydom in Tanzania heeft weer andere kenmerken, het bestaat voornamelijk uit platteland met hoge percentages ondervoeding en armoede onder de bewoners. Estomih Mduma is onderzoeker op het gebied van volksgezondheid in het Haydom Lutheran Hospital en ziet dat diarree veel kinderen treft en tot ziekenhuisopnames en sterfgevallen leidt. De beperkte toegang tot schoon water maakt het moeilijk om het probleem rondom diarree onder de kwetsbare populatie van Haydom te verminderen.  

Consortium

Het SPRINGS-consortium bestaat uit Amsterdam UMC, AIGHD, het Norwegian Meteorological Institute, de University of Virginia, de University of Ghana, de London School of Hygiene and Tropical Medicine, Three o’Clock, Aarhus University, het IHE Delft Institute for Water Education, The Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics, de Vrije Universiteit Amsterdam, de University of Naples, het Haydom Lutheran Hospital Tanzania, AQUATIM Romania, de Universiteit van Boekarest en het Nederlands Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, RIVM.

Bron: Amsterdam UMC
Het bericht Amsterdam UMC ontvangt miljoenen om oplossingen voor toename diarreeziekten door klimaatverandering te vinden verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

Eerste stap naar Europees plan van aanpak rond ziektemodellering bij pandemieën

Hoe pakten de verschillende West-Europese landen de COVID-pandemie aan? Op welke modellen konden epidemiologen en biostatistici vertrouwen om de verspreiding van het coronavirus correct in kaart te brengen? En hoe verliep de interactie tussen de wetenschappers en de beleidsmakers? In het hoog aangeschreven journal Health Affairs blikken Europese epidemiologen en biostatistici binnen het Europese ESCAPE project, terug op de aanpak van de coronapandemie in West-Europa. “Hiermee zetten we een eerste grote stap naar een Europees plan voor toekomstige uitbraken”, zeggen prof. dr. Niel Hens (UHasselt/UAntwerpen, BE) en prof. dr. Mark Jit (LSHTM, UK).

In een mum van tijd had het coronavirus de hele wereld in bedwang. Overheden in alle landen namen maatregelen om het virus tegen te houden en epidemiologen en biostatistici sloegen de handen ineen om de verspreiding van dit virus beter te begrijpen. Op basis van de beschikbare data werkten zij modellen uit om de verspreiding van het coronavirus in kaart te brengen en beleidsadviezen te geven vanuit wetenschappelijke evidentie. In een uitgebreide publicatie in het toonaangevende journal Health Affairs kijken Europese epidemiologen en biostatistici nu terug naar de gelijkenissen en de verschillen van de gebruikte modellen in verschillende West-Europese landen, maar ook hoe de interactie met het beleid verliep. 

“Met deze publicatie kijken we terug naar een turbulente periode, waarin velen dag en nacht werkten in de strijd tegen het coronavirus. Het is een eerste reflectie op wat goed ging, welke lessen we hebben geleerd en waar we nu mee aan de slag moeten gaan om beter voorbereid te zijn mocht een nieuwe pandemie zich voordoen”, zegt prof. dr. Niel Hens.

Gelijkenissen en verschillen in aanpak

In het heetst van de strijd grijp je naar wat je eerst voor handen hebt, en dat was zeker het geval tijdens de coronapandemie. Op vele vlakken nam ieder land de pandemie anders aan. Dat had onder andere te maken met de beschikbaarheid en de kwaliteit van de data die er was en welke expertise er voor handen was, waardoor er verschillende strategieën gebruikt zijn. In de paper wordt er op deze strategieën en de gebruikte modellen teruggekeken om zo te leren uit wat er goed is gegaan en lessen te trekken.

Naast de nood aan een betere en snelle data-uitwisseling, cruciaal om de verspreiding van een virus juist in kaart te brengen, staan de onderzoekers in de paper stil bij de interactie tussen wetenschap en het beleid. Die interactie verliep in elk land anders. Terwijl in sommige landen wetenschappers al vaak in contact kwamen met beleidsmakers, was dat in andere landen helemaal niet het geval. “Om wetenschappelijke inzichten snel en efficiënt aan beleidsvragen en -implementaties te koppelen, is er een goede samenwerking tussen academici en beleidsmakers nodig. Taalverwarring, gebrek aan kennis van elkaars expertise en bevoegdheden moeten we vermijden want dat zorgt voor vertraging”, zegt prof. dr. Mark Jit. 

Binnen ESCAPE worden hiervoor richtlijnen uitgewerkt, zodat enerzijds beleidsmakers beter bewust zijn van wat de modellen aangeven en waar de grenzen liggen. Anderzijds om de inzichten vanuit de modellen ook op een gepaste manier te brengen zodat ze precies aangeven wat overheden nodig hebben om te kunnen komen tot gepaste maatregelen.

groepsfoto Escape-project

Meer training

De onderzoekers binnen het ESCAPE project pleiten er in de paper ook voor dat alle betrokken partijen meer trainingen moeten krijgen in gebieden die buiten hun traditionele vaardigheden vallen, om zo actief en op voorhand te werken aan een ‘zelfde taal’ waardoor iedereen elkaar echt begrijpt als de nood het hoogst is. “Denk hierbij bijvoorbeeld aan omgaan met media, zodat zij het wetenschappelijke bewijs achter een beleidsbeslissing aan het publiek kunnen helpen duiden. Deze voorbereidingen zouden idealiter moeten beginnen voordat een pandemie uitbreekt. Om hiertoe te komen moeten dan wel de traditionele beloningsstructuren in de academische wereld worden hervormd, zodat er meer erkenning komt voor die bijdrage aan beleidsvorming en communicatie naar het grote publiek”, besluiten de onderzoekers. 

De integrale publicatie in Health Affairs is hier terug te vinden. 

Escape is een onderzoeksproject met een totaalbudget van 3.2 miljoen euro verdeeld over 8 partners uit 7 landen: UAntwerpen, INSERM (Frankrijk), INSA (Portugal), RIVM (Nederland), ISI foundation (Italië), LSHTM (Verenigd Koninkrijk), UBern (Zwitserland) en UHasselt, de coördinator van het project dat grotendeels financiering krijgt van de Europese Commissie.

Bron: UHasselt & UAntwerpen
Het bericht Eerste stap naar Europees plan van aanpak rond ziektemodellering bij pandemieën verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Ernst Kuipers, neemt afscheid na twee jaar dienst

Op 10 januari 2024 heeft Ernst Kuipers, de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Zijne Majesteit de Koning verzocht om hem ontslag te verlenen. Deze aankondiging markeert het einde van zijn tweejarige ambtstermijn, die gekenmerkt werd door intensieve samenwerking en indrukwekkende prestaties.

De reden voor zijn ontslag is het aannemen van een buitenlandse functie met een specifieke inwerkperiode, waarover later meer details bekend zullen worden gemaakt. Ernst Kuipers geeft aan dit met een bezwaard gemoed te doen, omdat hij graag zijn periode als minister had willen afmaken.

Tijdens zijn ambtstermijn heeft Ernst Kuipers, samen met verschillende partijen, het Integraal Zorgakkoord tot stand gebracht. Dit akkoord bevordert samenwerking in de zorg en zal naar verwachting de kwaliteit en toegankelijkheid van de gezondheidszorg verbeteren, evenals het werkplezier van zorgprofessionals.

Ernst Kuipers bedankt Conny Helder en Maarten van Ooijen voor hun samenwerking en prijst alle medewerkers van VWS voor hun inzet en ambitie. Hij benadrukt dat de verwezenlijking van de toekomstbestendige zorg niet mogelijk zou zijn geweest zonder hun bijdrage. Enkele van de hoogtepunten tijdens zijn ambtstermijn zijn onder andere de invoering van de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg, vernieuwing van de Wet publieke gezondheid en versterking van de GGD’en.

Hij uit zijn dankbaarheid aan diverse gesprekspartners, waaronder patiëntenorganisaties, beroepsgroepen, verzekeraars en kennisinstellingen, die hebben bijgedragen aan de vooruitgang in de gezondheidszorg. Tevens bedankt hij alle gepassioneerde mensen die in de zorgsector werken en bijdragen aan de verbetering van de zorg voor patiënten.

Ernst Kuipers betuigt ook zijn dank aan zijn politieke partij, D66, voor het vertrouwen dat ze in hem hebben gesteld. Hij voelde zich altijd welkom en gewaardeerd binnen de partij en haar leden.

Kuipers heeft gedurende zijn carrière altijd gestreefd naar verbetering van de zorgkwaliteit door innovatie en samenwerking. Hij benadrukt het belang van intensieve internationale samenwerking en blijft betrokken bij de ontwikkeling van de gezondheidszorg, zij het op andere manieren. Hij sluit af met de woorden dat het een eer was om Minister van VWS te mogen zijn.

De exacte details van de nieuwe functie van Ernst Kuipers in het buitenland zullen in de toekomst worden onthuld.
Het bericht Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Ernst Kuipers, neemt afscheid na twee jaar dienst verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

ADHD blijkt een kostbare aandoening

Uit het onderzoek van Berit Libutzki blijkt dat ADHD een kostbare aandoening is. De meerkosten van ADHD voor de zorg per jaar per persoon van €1.500 zijn aanzienlijk. Bijkomende chronische aandoeningen verhogen deze zorgkosten substantieel. Mensen met ADHD, en vrouwen nog meer dan mannen, hebben tevens meer ongelukken en onopzettelijke verwondingen gedurende het hele leven.

Comorbiditeiten en medische kosten van aandachtstekort/hyperactiviteitsstoornis

De aandachtstekort stoornis met hyperactiviteit (ADHD) begint op jonge leeftijd en blijft vaak aanwezig tijdens de volwassenheid. In dit proefschrift heeft Berit Libutzki onderzoek gedaan naar kosten van ADHD binnen het zorgverzekeringstelsel en naar de zgn. ziektelast van ADHD, mede vanwege comorbide aandoeningen die vaak tezamen met ADHD optreden.

Uit het onderzoek van Libutzki blijkt dat ADHD een kostbare aandoening is. De meerkosten van ADHD voor de zorg per jaar per persoon van €1.500 zijn aanzienlijk. Comorbide aandoeningen verhogen deze zorgkosten substantieel, tot maximaal €2.720 (middelenmisbruik). Bij volwassenen met ADHD ontwikkelen bijkomende aandoeningen zich vaak vóór de initiële (en dus late) diagnose ADHD, wat leidt tot een piek in de zorgkosten van €4.000 in het eerste jaar. Libutzki haar onderzoek laat tevens zien dat comorbide aandoeningen bij ADHD gedurende de hele levensloop frequent zijn: zowel psychiatrische aandoeningen zoals depressie, angst en middelenmisbruik en somatische aandoeningen zoals neurologische, cardiometabole, slaapgerelateerde en auto-immuun aandoeningen komen veel vaker voor bij mensen met ADHD vergeleken met hun vóórkomen in de algemene bevolking. Deze aandoeningen ontstaan bovendien vroeger in het leven in mensen met ADHD dan zonder ADHD.

Mensen met ADHD, en vrouwen nog meer dan mannen, hebben tevens meer ongelukken en onopzettelijke verwondingen gedurende het hele leven. De ziektelast van ADHD zou mogelijk middels grondige evaluatie van huidige zorgpaden verminderd kunnen worden, startend met kennisverspreiding over hoe ADHD zich manifesteert van jong tot oud. Preventieve maatregelen kunnen mogelijk het ontstaan van comorbide aandoeningen  voorkómen, waardoor de ziektelast voor mensen met ADHD en de kosten van de gezondheidszorg worden verminderd.

Promotie:B. (Berit) LibutzkiWanneer:15 januari 2024Aanvang:16:15Promotors:dr. C.A. (Catharina) Hartman, prof. dr. A. Reif, prof. dr. B. NeukirchWaar:Academiegebouw RUGFaculteit:Medische Wetenschappen / UMCG

Proefschrift: https://hdl.handle.net/(…)f0-9c26-ac975838bead

Bron: RUG
Het bericht ADHD blijkt een kostbare aandoening verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

Onderzoek bevestigt: SET-up stimuleert eHealth implementatie 

Voor het kerstreces heeft het ministerie van VWS de kamer geïnformeerd over de voortgang van het WOZO-programma. Dit gebeurde met een Kamerbrief waarin de voortgang van de Stimuleringsregeling eHealth Thuis (SET) en het ondersteuningsprogramma SET-up, dat gecoördineerd wordt door VitaValley, is gerapporteerd. Als bijlage bij de brief is de Impactanalyse van het SET-up programma toegevoegd. Deze analyse werd uitgevoerd door Zorgvuldig Advies in opdracht van het Ministerie en legt gedetailleerd de resultaten en effecten van het SET-up programma in de afgelopen vijf jaar vast. De volledige analyse is hier te vinden: Impactanalyse SET-up Programma. De analyse laat zien dat het SET-up programma aanzienlijk heeft bijgedragen aan het vergroten van de impact van de SET-regeling.  

Het SET-up programma ondersteunt SET-projecten met een Community of Practice. Binnen deze Community of Practice wordt praktische hulp geboden en wordt kennisuitwisseling over de te implementeren eHealth toepassingen voor langer thuis wonen gefaciliteerd. Het doel is om het leerproces te versnellen, kennis over de implementatie en het gebruik van e-health te verbreden en de SET-regeling krachtiger te maken door e-health beter te benutten. In de periode 2019-2023 ontwikkelde VitaValley een zeer vruchtbare Community of Practice aanpak met ruim 1200 deelnemers en organiseerde ruim 120 (online) workshops, masterclasses, meet-ups en bootcamps rondom negen leerthema’s. 

SET-up’s meerwaarde op meerdere fronten bevestigd 

Maar liefst 88% van de organisaties met een gehonoreerd SET-project heeft gebruikgemaakt van het SET-up programma. Bijna 75% van de respondenten erkent de waarde van het programma. Het heeft een versnelde leercurve bij de deelnemers mogelijk gemaakt, wat resulteert in een aanzienlijke verbetering van de kwaliteit van innovatie- en implementatieprocessen.  

Meest impactvolle elementen, onderdelen en thema’s 

De impactanalyse bevestigt met concrete resultaten en effecten de impact van SET-up : 

Versnelde implementatie: Deelnemers waarderen de versnelde implementatie van e-health projecten. Het SET-up programma heeft organisaties geholpen om sneller tot resultaten te komen en minder tijd te besteden aan het zelf uitvinden van oplossingen. 

Kennisdeling en ervaringsuitwisseling: SET-up heeft geleid tot een aanzienlijke toename van kennisdeling en ervaringsuitwisseling binnen de sector. Activiteiten, zowel online als offline, krijgen een gemiddelde waardering van 7,8, met een gestage stijging van 7,4 in 2019 naar 8,3 in 2023. 

Meest impactvolle elementen en thema’s: Respondenten noemen online bijeenkomsten, interactiemogelijkheden via het online leernetwerk en de informatiebibliotheek als de meest impactvolle onderdelen van SET-up. Wat betreft de verschillende thema’s binnen het SET-up programma, zijn ‘E-health en technologie’, ‘Duurzame implementatie’ en ‘Structurele bekostiging’ als het meest waardevol aangewezen door de deelnemers. 

Meerwaarde 

De analyse benadrukt de bredere meerwaarde van SET-up, die ook als waardevol kan dienen voor toekomstige vergelijkbare ondersteuningsprogramma’s. Dit wordt in de analyse als volgt gespecificeerd: 

Draagt bij aan versnelde leercurve in innovatie 

Aanzienlijke verbetering van de kwaliteit in innovatie- en implementatieprocessen 

Risicovermindering door het delen van twijfels, vragen en leermomenten, waardoor mogelijke valkuilen kunnen worden voorkomen 

Effectief benutten van de geleerde lessen van anderen 

Vermindering van onnodig zoekwerk en voorkomen dat het wiel opnieuw uitgevonden moet worden 

Bredere impact  

Opmerkelijk is dat meer dan de helft van de respondenten aangeeft dat SET-up niet alleen bijdraagt aan de implementatie van SET-projecten, maar ook als waardevol wordt ervaren buiten deze specifieke implementaties om. Dit impliceert dat SET-up ook een duidelijke versneller en ondersteuner is voor diverse e-health innovaties en projecten buiten de SET-financiering om.  

Borgen voor de toekomst 

Geïnterviewden deelden waardevolle suggesties voor de toekomst van SET-up of vergelijkbare programma’s. Zo is er onder andere benadrukt dat opgedane kennis behouden en beschikbaar moet blijven, ongeacht het einde van het ondersteuningsprogramma. Ook wordt gepleit voor een breder beschikbaar programma voor allerhande e-health innovaties, losgekoppeld van subsidieregelingen.  

“SET-up heeft de afgelopen vijf jaar een waardevol hefboomeffect voor de SET regeling gecreëerd. De inzet en opschaling van e-health gaat door de SET-up aanpak sneller en beter. Daarmee kunnen ruim 240.000 mensen langer zelfstandig thuis wonen met een hogere kwaliteit van leven. We zetten samen met de Vliegwielcoalitie in op het vervolg van SET-up om zo deze succesvolle Community of Practice aanpak te borgen en te verbreden. Zodat zoveel mogelijk zorgverleners, patiënten en cliënten de voordelen van digitale zorg kunnen ervaren.”  

Pim Ketelaar, programmadirecteur van VitaValley
Het bericht Onderzoek bevestigt: SET-up stimuleert eHealth implementatie  verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

BCG vaccin versterkt aangeboren immuniteit bij mensen met ‘slapende’ immuuncellen

Bacillus Calmette-Guérin (BCG) is een vaccin tegen tuberculose dat verrassend genoeg ook het risico op verschillende andere infecties verkleint. Deze bredere bescherming ontstaat door een mechanisme dat getrainde immuniteit wordt genoemd. Het vaccin roept echter niet bij iedereen die bredere bescherming op. Mihai Netea, Christoph Bock en collega’s ontdekten dat de epigenetische toestand van bepaalde cellen van de aangeboren afweer voorspelt of iemand wel of niet profiteert van die bredere wake-up call. De ontdekking, gepubliceerd in Immunity, is van belang voor toekomstige behandelingen die beschermende getrainde immuniteit opwekken.

Vaccin traint alleen slapende afweer

Het opwekken van getrainde immuniteit door medicijnen of vaccins kan beschermen in tijden van hoog infectierisico, bijvoorbeeld na een grote operatie of tijdens pandemieën voordat er specifieke vaccins beschikbaar zijn. Maar getrainde immuniteit varieert sterk tussen individuen en het is niet duidelijk wie er baat kan hebben bij het opwekken van getrainde immuniteit.

Om dit probleem te onderzoeken vaccineerde een team onder leiding van Mihai Netea (Radboudumc) en Christoph Bock (Medical University of Vienna) 323 gezonde vrijwilligers met BCG en analyseerde de effecten op het immuunsysteem. Ze ontdekten dat de getrainde immuniteit het beste werkte bij personen met een slapende aangeboren immuniteit. Die situatie is af te lezen aan een karakteristieke epigenetische toestand van de cellen en die toestand voorspelt heel nauwkeurig de respons op het vaccins.

Het vaccin leidde bij 213 personen tot een reactie van de getrainde afweer, bij 78 personen werd geen reactie vastgesteld. Degenen die reageerden op het vaccin hadden meer slapende aangeboren immuuncellen dan degenen die niet reageerden. Kortom, de hogere immuun waakzaamheid die bij de responders wordt opgeroepen, bestaat al bij degenen die niet reageren.

Epigenetische regulatie van de immuunbalans

Zowel genetische als omgevingsfactoren dragen bij aan deze variantie, maar de meest interessante verschillen werden waargenomen in de epigenetische toestand van de immuuncellen. De epigenetische toestand van een cel – veranderingen in chromatine waardoor genen makkelijker of moeilijker te activeren zijn – weerspiegelen het vermogen van een cel om snel te reageren op veranderingen in de omgeving. Op die manier kan de getrainde immuniteit gereguleerd worden. Dat zagen de onderzoekers inderdaad terug in beide groepen. De groep die niet op de vaccinatie reageerde had al open, toegankelijke chromatine op genen betrokken bij aangeboren immuniteit. De andere groep niet, maar ontwikkelde dat wel ná vaccinatie. Dit verklaart hoe epigenetische veranderingen immuuncellen in staat stelt om te schakelen tussen verschillende niveaus van waakzaamheid. Het is een mechanisme dat bijdraagt aan een goede balans van het immuunsysteem; niet overactief en niet ingedut.

Slapend immuunsysteem prikkelen tot alertheid

De resultaten bieden niet alleen nieuwe inzichten in de immuunbiologie en de rol van epigenetica, maar vormen ook een leidraad voor de ontwikkeling van toekomstige geneesmiddelen. “We kunnen ons een nieuwe klasse medicijnen voorstellen die gericht een slapend immuunsysteem wakker maken,” zegt Netea. “Zo zouden ouderen een boost voor hun immuunsysteem kunnen krijgen voor een gepland ziekenhuisverblijf en misschien kunnen we het onderdrukte immuunsysteem reactiveren bij patiënten met kanker. Verschillende farmaceutische bedrijven zoeken al naar manieren om getrainde immuniteit op te wekken zonder het BCG-vaccin te gebruiken.”

De nieuwe studie biedt een belangrijke leidraad voor dergelijke inspanningen. Een beter begrip van de biologische routes van getrainde immuniteit kan bijvoorbeeld nieuwe therapeutische doelen blootleggen. Verder toont de studie aan dat dergelijke middelen waarschijnlijk nuttig zijn voor personen met een slapende aangeboren immuniteit, geïdentificeerd door middel van chromatine profilering of functionele immuuntests. Ook werden er geen doorgeschoten immuunreacties gezien bij mensen met een hoge aangeboren immuniteit voorafgaand aan de vaccinatie; een goed voorteken voor de veiligheid van toekomstige geneesmiddelen die immuniteit opwekken.

Bock: “Onze studie benadrukt het nauwe verband tussen epigenetische toestanden van afweercellen en getrainde immuniteit, waardoor het menselijk lichaam kan schakelen tussen waakzame en slapende aangeboren immuniteit. Dit proces verschilt per persoon en kan worden benut met precisiegeneeskunde.”

Immunity: Multi-omics analysis of innate and adaptive responses to BCG vaccination reveals epigenetic cell states that predict trained immunity – Simone J.C.F.M. Moorlag, Lukas Folkman, Rob ter Horst, Thomas Krausgruber, Daniele Barreca, Linda C. Schuster, Victoria Fife, Vasiliki Matzaraki, Wenchao Li, Stephan Reichl, Vera P. Mourits, Valerie A.C.M. Koeken, L. Charlotte J. de Bree, Helga Dijkstra, Heidi Lemmers, Bram van Cranenbroek, Esther van Rijssen, Hans J.P.M. Koenen, Irma Joosten, Cheng-Jian Xu, Yang Li, Leo A.B. Joosten, Reinout van Crevel, Mihai G. Netea, Christoph Bockhttps://doi.org/10.1016/j.immuni.2023.12.005  

Het bericht BCG vaccin versterkt aangeboren immuniteit bij mensen met ‘slapende’ immuuncellen verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

Bijzondere hersencellen reageren op onverwachte situaties

Nieuw onderzoek van het Nederlands Herseninstituut laat zien dat een specifiek type hersencel, genaamd chandeliercel, actief wordt bij onverwachte situaties. ‘Onderzoekers vroegen zich al tijden af wat deze cellen nou precies doen.’

Je fietst naar je werk door de stad en ineens staat er ergens een nieuw gebouw. Op de eerste dag is dat heel verrassend. Op dag 2 wordt dit al wat minder en na een week valt het je niet meer op. Andersom gebeurt hetzelfde: wanneer er ergens abrupt een gebouw is verdwenen, kijk je ook verbaasd op. Maar hoe signaleert je brein onverwachte veranderingen en welke hersencellen zijn hierbij betrokken?

Koen Seignette uit het lab van Christiaan Levelt heeft met zijn collega’s uit het Kole lab en Roelfsema lab de krachten gebundeld om meer te weten te komen over een bijzonder type hersencel die zich in kleine aantallen in de hersenschors bevindt: de chandeliercel. Chandeliercellen zijn een type inhibitoire (remmende) hersencellen. In tegenstelling tot andere inhiberende hersencellen remmen ze maar één plek van andere cellen, maar over waarom en wanneer is nog maar opvallend weinig bekend.

Nieuw muismodel

Koen Seignette: ‘Van de meeste typen inhibitoire hersencellen weten we best veel over hun functie, maar bij chandeliercellen bleef dit nog altijd raadselachtig. Doordat ze genetisch niet goed te markeren waren, konden ze niet goed onderzocht worden. Dat is ook de oorzaak dat we eigenlijk nog weinig zicht hebben op wat ze precies doen. Inmiddels hebben we een muismodel in het lab verkregen, waarin de chandeliercellen fluorescent gelabeld zijn. Hierdoor kunnen we ze live in beeld brengen en vaststellen wanneer ze actief zijn. En dat biedt nieuwe kansen.’

‘Als eerste stap hebben we gekeken waar chandeliercellen in de visuele hersenschors op reageren. Wat gebeurt er met deze cellen wanneer de muis gaat rennen en wat gebeurt er wanneer we visuele stimuli laten zien? In een van de experimenten hebben we de muizen in een virtuele tunnel laten lopen. Wanneer de muis loopt, beweegt de tunnel, en wanneer de muis stopt, stopt de tunnel ook. Maar je kunt ook een onverwachte situatie creëren door de tunnel te stoppen terwijl de muis nog loopt. Wij ontdekten dat juist dan de chandeliercellen als een gek beginnen te vuren.’

Plasticiteit

Christiaan Levelt: ‘We zien dat het type stimulus eigenlijk niet eens zoveel uitmaakt, het gaat er vooral om dat het onverwachts en verrassend is. Daarnaast zie je dat er ook gewenning en verandering optreedt, vergelijkbaar met het eerdergenoemde voorbeeld van het nieuwe gebouw. In het begin reageren de cellen sterk, maar na herhaaldelijke blootstelling wordt de activiteit zwakker. De cellen zijn dus in staat om zich aan te passen, wat ook wel plasticiteit genoemd wordt. En deze plasticiteit vindt ook op structureel anatomisch niveau plaats: we kunnen letterlijk veranderingen zien in de synapsen die zij vormen op andere hersencellen.’

‘Wat deze studie belangrijk maakt, is dat dit de eerste echt uitgebreide studie is naar chandeliercellen in de visuele schors. We hebben niet alleen bepaald waar ze op reageren, maar ook met welke hersencellen zij verbindingen vormen en wat hun invloed op andere hersencellen is. Nog niet eerder is hier in zo’n detail naar gekeken. Het begrijpen van de rol van deze remmende cellen in de hersenschors is cruciaal voor ontzettend veel processen, waaronder het leren van onverwachte omstandigheden. We weten allemaal dat je dingen waar je erg door verrast wordt, het beste onthoudt. Waar de voorspelling niet klopt, is waar de informatie zit. Je hebt plasticiteit nodig om je inzichten continue te updaten, en daar zouden deze cellen een rol bij kunnen spelen.’

Waarom zijn chandeliercellen zo bijzonder?

Chandeliercellen, zo genoemd omdat ze lijken op een kroonluchter, zijn inhibitoire ofwel remmende hersencellen die zich uitsluitend richten op het startpunt (axon initieel segment) van elektrische signalen in de piramidecellen, de meest voorkomende cellen in de hersenschors. Men dacht dat chandeliercellen in potentie sterk controle konden uitoefenen over piramidecellen, door het actiepotentiaal te blokkeren. Verrassend is dat het huidige onderzoek laat zien dat dit effect eigenlijk zeer zwak is, wat in strijd is met eerder getrokken conclusies.

Bron: eLife
Het bericht Bijzondere hersencellen reageren op onverwachte situaties verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

COVID-19 nog steeds bedreiging voor mensen met een kwetsbare gezondheid

Sinds het einde van de pandemie is de maatschappelijke impact van COVID-19 afgenomen. We zijn in het algemeen minder bang en testen minder. Desondanks blijft het virus onder ons, met nieuwe varianten, waardoor het virus nog steeds een bedreiging vormt voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Zij lopen het risico op ziekenhuisopname of overlijden. Ecraid en UMC Utrecht onderzoeken of een kandidaat-geneesmiddel individuen met een kwetsbare gezondheid kan beschermen tegen ziekenhuisopname of overlijden als gevolg van een milde tot matige COVID-19 besmetting. Het onderzoek richt zich op het beoordelen van de werkzaamheid en veiligheid.

Vanwege verschillende tekortkomingen in momenteel beschikbare antivirale middelen tegen COVID-19 (zoals mogelijke interacties met andere medicijnen) is er dringend behoefte aan nieuwe en verbeterde behandelingen die het risico op ziekenhuisopname of overlijden voor mensen met een kwetsbare gezondheid kunnen verminderen. De regelgevende instantie en ethische commissie in Nederland hebben de uitvoering van deze fase 3-studie goedgekeurd na beoordeling van gegevens uit eerdere klinische studies van het experimentele antivirale onderzoeksmiddel. Het wordt in tabletvorm ingenomen.

De studie COVID-19

Het onderzoek zal worden uitgevoerd op ongeveer 330 onderzoekslocaties, waaronder in de Verenigde Staten, Europa en Japan. UMC Utrecht is het deelnemende ziekenhuis in Nederland. De studie richt zich op het beoordelen van veiligheid en werkzaamheid, met nadruk op de vraag of het onderzoeksmiddel het aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen vermindert.

Studieleider Prof. Marc Bonten (CEO Ecraid en arts-microbioloog aan UMC Utrecht) legt uit: “COVID-19 heeft niet langer de maatschappelijke impact die het een paar jaar geleden had. Dat betekent echter niet dat het geen risico meer vormt voor mensen met een verminderde gezondheid; integendeel! Nieuwe medicijnen zijn nog steeds nodig om lijden en hogere zorgkosten te voorkomen.”

Op basis van gegevens uit eerdere studies hebben de regelgevende instanties in Nederland toestemming verleend aan UMC Utrecht om deel te nemen aan de uitvoering van dit grootschalige, wereldwijde onderzoek.

Voor wie is het onderzoeksmiddel bedoeld?

Personen die een hoog risico lopen op een ernstig verloop van COVID-19, zoals mensen van 70 jaar en ouder (ongeacht andere risicofactoren), of mensen jonger dan 70 jaar met meerdere risicofactoren zoals , alles ongeacht de vaccinatiestatus voor COVID-19. Bezoek de website voor een volledig overzicht en meer informatie: www.vaccinatiestudie.

Bron: UMC Utrecht
Het bericht COVID-19 nog steeds bedreiging voor mensen met een kwetsbare gezondheid verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

Buffet voor kinderen met voedselallergie

‘Eten zonder erover na te denken. Niet bang hoeven te zijn dat je misschien een allergische reactie krijgt.’ Dat is wat ziekenhuis VieCuri graag wil bieden aan kinderen met een voedselallergie. Daarom organiseert het Kinderallergiecentrum op zaterdagmiddag 20 januari de 1e editie van het allergeenvrije buffet. Voorafgaand aan het buffet zijn er workshops voor ouders en activiteiten voor kinderen. Aanmelden kan via www.viecuri.nl/kinderallergiecentrum.

Dit buffet wordt gemaakt door de eigen koks van VieCuri. Het is speciaal ontwikkeld voor kinderen met voedselallergie en is vrij van allergenen.

Workshops voor ouders met praktische tips

Voorafgaand aan het buffet zijn er workshops voor ouders en activiteiten voor kinderen. Wanneer je kind een voedselallergie heeft, krijg je te maken met een aantal leefstijlaanpassingen. ‘Waar let je op in de supermarkt? Hoe zorg je ervoor dat de omgeving zoals kinderopvang en school geïnformeerd zijn? Hoe ga je om met feestjes, het schoolkamp of de middelbare school?’ Veel ouders en kinderen ervaren angst voor het krijgen van een allergische reactie of het zetten van de adrenalinepen. ‘Hoe zorg je voor een goede balans tussen goed controleren en opletten, zonder daarbij overmatig beschermend te zijn?’ Tijdens de workshops krijgen de ouders praktische tips en is er de mogelijkheid om hierover in gesprek te gaan. Daarnaast geeft de kinderarts uitleg over wat er precies gebeurt bij een allergische reactie en hoe de noodmedicatie dit proces tot stilstand kan brengen.

Pakken wat je wilt

Irene Herpertz is kinderdiëtist bij VieCuri en gespecialiseerd in voedselallergie: “Het is zó fijn om deze kinderen een keer te laten ervaren dat ze bij een buffet gewoon kunnen pakken wat ze willen. Dat ze geen angst hebben of ze iets wel of niet mogen eten. Ik gun de kinderen en hun ouders deze vrijheid, die voor de meeste andere mensen heel normaal is. De impact die het heeft op je leven als je je kind met een ernstige allergische reactie ziet, is moeilijk voor te stellen. Daarom is dit een unieke kans voor kinderen en ouders om hierover met elkaar in gesprek te gaan onder het genot van een lekker en veilig hapje eten.”

Het VieCuri Kinderallergiecentrum

Het buffet wordt georganiseerd voor kinderen met voedselallergie samen met hun ouder(s) en broertje(s)/zusje(s). Het duurt van 15.00-19.00u. Er zijn geen kosten aan verbonden. Dit buffet wordt aangeboden door het Kinderallergiecentrum en is mede mogelijk gemaakt door een donatie van VieAmi. Aanmelden kan via www.viecuri.nl/kinderallergiecentrum.

Bron: VieCuri
Het bericht Buffet voor kinderen met voedselallergie verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel

De essentiële rol van vitamines in het behouden van een goede gezondheid

Gezondheid is een onschatbaar bezit, en vitamines spelen een cruciale rol in het handhaven ervan. Deze organische verbindingen zijn onmisbaar voor verschillende biologische processen in ons lichaam. In deze blog duiken we dieper in op de essentiële rol van vitamines, bespreken we verschillende vitamines, hun bronnen en de voordelen voor het menselijk lichaam.

Vitamine A: het zicht op gezondheid

Vitamine A, ook bekend als retinol, is van vitaal belang voor een gezond gezichtsvermogen, een goed functionerend immuunsysteem en een gezonde huid. Deze vitamine vind je in voedingsmiddelen zoals lever, wortelen, zoete aardappelen en spinazie. Een adequaat niveau van vitamine A bevordert de gezondheid van het netvlies en vermindert het risico op nachtblindheid.

Vitamine B: het energie-booster complex

Het B-complex omvat een reeks vitamines, zoals B1 (thiamine), B2 (riboflavine), B3 (niacine), B5 (pantotheenzuur), B6 (pyridoxine), B7 (biotine), B9 (foliumzuur) en B12 (cobalamine). Samen spelen ze een essentiële rol in het metabolisme van voedingsstoffen en de productie van energie. Volkoren granen, vlees, vis, eieren en zuivelproducten zijn rijke bronnen van B-vitamines.

Vitamine C: de krachtige antioxidant

Vitamine C, ook wel ascorbinezuur genoemd, staat bekend om zijn krachtige antioxidante eigenschappen. Het speelt een sleutelrol bij het ondersteunen van het immuunsysteem, het bevorderen van de collageenproductie en het beschermen van cellen tegen schade door vrije radicalen. Citrusvruchten, aardbeien, paprika’s en broccoli zijn uitstekende bronnen van vitamine C. Als aanvulling kun je de supplementen van Vitakruid gebruiken.

Vitamine D: de zonnevitamine

Vitamine D, ook wel de ‘zonnevitamine’ genoemd, wordt grotendeels gesynthetiseerd door de huid bij blootstelling aan zonlicht. Het is van vitaal belang voor de opname van calcium en fosfor, wat essentieel is voor sterke botten en tanden. Vette vis, eieren en verrijkte zuivelproducten dragen ook bij aan de vitamine D-inname.

Vitamine E: de celbeschermer

Vitamine E is een krachtige antioxidant die de cellen beschermt tegen oxidatieve schade. Het speelt een rol in het behoud van gezonde huid, ogen en het immuunsysteem. Noten, zaden, plantaardige oliën en bladgroenten zijn goede bronnen van vitamine E.

Vitamine K: cruciaal voor bloedstolling

Vitamine K is essentieel voor de bloedstolling en botmetabolisme. Het helpt bij de synthese van stollingsfactoren en de regulatie van calcium in de botten en bloedvaten. Groene bladgroenten, broccoli, eieren en vlees leveren vitamine K aan het lichaam.

Wetenschappelijk onderbouwde voordelen

Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt de vele voordelen van voldoende vitamine-inname. Een gebalanceerd vitaminegehalte in het lichaam is gekoppeld aan een verlaagd risico op chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde vormen van kanker.

Immuniteit en vitamines

Vitamines, met name vitamine C en D, spelen een sleutelrol bij het versterken van het immuunsysteem. Ze stimuleren de productie van witte bloedcellen en reguleren immuunresponsen, wat essentieel is voor het afweren van infecties en ziekten.

Gezonde huid en haar

Vitamine A en E zijn cruciaal voor een gezonde huid en glanzend haar. Ze bevorderen de celvernieuwing, voorkomen vroegtijdige veroudering en beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf.

Botgezondheid en vitamines

Vitamine D en K zijn onmisbaar voor sterke botten en het voorkomen van osteoporose. Ze spelen een cruciale rol bij de opname van calcium en de mineralisatie van botweefsel.

Energieproductie en concentratie

De B-vitamines zijn betrokken bij de omzetting van voedingsstoffen in energie. Een voldoende niveau van deze vitamines verbetert de energieproductie en ondersteunt de mentale scherpte en concentratie.

Tot slot

Het handhaven van een evenwichtige inname van vitamines is van vitaal belang voor het behouden van een goede gezondheid. Een gevarieerd dieet met een overvloed aan verse groenten, fruit, volle granen, mager vlees en zuivelproducten kan zorgen voor voldoende vitamine-inname. Het is echter belangrijk op te merken dat overmatige inname van bepaalde vitamines schadelijk kan zijn, dus raadpleeg altijd een gezondheidsprofessional voordat je supplementen gaat gebruiken.

Door bewust te zijn van de essentiële rol van vitamines en te streven naar een gebalanceerd dieet, kunnen we onze gezondheid optimaliseren en genieten van een vitaal leven. Investeer in je welzijn door te kiezen voor voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamines en zorg goed voor je lichaam, want gezondheid is werkelijk onze grootste rijkdom.
Het bericht De essentiële rol van vitamines in het behouden van een goede gezondheid verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
Lees het originele artikel