Reactie op Veld aan zet om verpleegkundig beroep vorm te geven door Joost van Daalen
Zoals vrijwel alle proeftuinen lijkt ons ook de Reinier de Graaf versie op onwerkbare uitgangspunten gebaseerd. En om die reden zien we een resultaat dat vooral open deuren oplevert.
Wat is een werkbaar uitgangspunt om een onderscheid te krijgen tussen de functie van de MBO-verpleegkundige en de HBO-er (beoogd regieverpleegkundige)? Het zou in onze ogen moeten beginnen met een reconstructie van het verpleegkundig werkproces.
Nadrukkelijk niet dus met functiedifferentiatie. Dat is net als het bouwen van een huis en beginnen bij het dak.
Reden: anno 2019 is het verpleegkundig werkproces ongeordend. Er is ruim onvoldoende sprake van planmatig werken, enige sturing op basis van verpleegkundige redenatie, -diagnostiek, evidence based practice (EBP) en procescontinuïteit. Deze situatie bestaat al ruim 40 jaar en doet al zo lang geen recht aan de fantastische inzet van verpleegkundigen. Hierdoor is het vak verschraald en gemedicaliseerd.
In verpleegkundig Nederland (V&VN c.s.) wordt er vanuit gegaan dat HBO-verpleegkundigen in staat zijn planmatig te werken, klinisch te redeneren, verpleegkundige diagnostiek en EBP toe te passen. Er wordt gedacht en gedroomd dat HBO-ers op basis hiervan een verpleegplan kunnen samenstellen.
De waarheid is dat ze dat niet kunnen op een niveau waarop blijvend waarde wordt toegevoegd aan het proces van de patiënt.
Dat ligt enerzijds aan hun gebrek aan praktische kennis en kunde op dit gebied. Anderzijds is er een staande verpleegkundige praktijk die de waarde van ‘een verpleegplan’ overwegend niet ziet. Om die reden doen in-service opgeleide verpleegkundigen, MBO-er en HBO-er al decennia lang hetzelfde werk …
Om in deze situatie te zoeken naar bouwstenen om de functie van de HBO- regieverpleegkundige vorm te geven zou bij voorbaat kansloos moeten worden geacht.
De beleidsmakers die het functiedifferentiatie 2020 plan hebben bedacht ontkennen de onsystematische verpleegkundige praktijk. Erger: ze hebben een theoretische regiefunctie voor de HBO-er in het leven geroepen, gebaseerd op niet aanwezige kennis en kunde bij de huidige HBO-verpleegkundige.
De magere opbrengst van de Reinier de Graaf (en andere!) proeftuinen bewijst dit. In geen van hun drie proeftuin opzetten heeft de HBO-verpleegkundige zich expliciet onderscheiden als regieverpleegkundige.
Verpleegkundig Nederland staat deze weken op een zelden vertoonde manier op z’n kop. In-service opgeleide verpleegkundigen en MBO-ers vrezen dat de HBO-er straks in de functie van regieverpleegkundige de spelbepaler van het dagelijkse werk wordt. In onze ogen is die vrees zeer terecht. Je kon hem al van verre aan zien komen. Wat zouden de vele MBO-backboners tenslotte van een HBO-er/regieverpleegkundige moeten verwachten die in hun beleving bij de patiënt al decennia geen meerwaarde levert … ?
In onze ogen is de enige echte oplossing: stop radicaal met de huidige koers en start met een reconstructie van het verpleegkundig werkproces. Pas vanuit een geordend werkproces zijn functies op een logische manier af te leiden. Kern is dat:
1. er gewerkt wordt vanuit een verpleegplan dat waarde toevoegt aan het proces van de patiënt
2. de regie op de uitvoering van het verpleegplan berust bij een hiertoe extra opgeleide regieverpleegkundige
Dan zal een natuurlijk onderscheid zichtbaar worden tussen MBO-verpleegkundige en HBO-er/regieverpleegkundige.
Essentieel is dus dat de regieverpleegkundige, naast een adequate opleiding met nogal wat bedrijfskundige componenten, een mandaat krijgt om haar rol optimaal uit te voeren. De MBO-verpleegkundige zal deze opzet ervaren als een verrijking omdat ze al haar kennis en ervaring op zal kunnen inbrengen en hierdoor leren uitdiepen. De patiënt zal er wel bij varen!
In deze toekomst zou een HBO-opleiding voor regieverpleegkundigen moeten worden vormgegeven met bedrijfskundige componenten. Een geordend maar altijd complex verpleegkundig werkproces regisseren is een kunde die input vanuit bedrijfskundige discipline behoeft. Die ontbeert het nu volledig!
De hoop van mevrouw Van Schothorst dat de verpleegkundige beroepsgroep de huidige impasse zelf wil en kan doorbreken lijkt ons ijdel. De rol van V&VN in het 2020-dossier lijkt uitgespeeld. Het protest van de vele verpleegkundigen deze dagen zou V&VN moeten opvatten als een definitieve motie van wantrouwen. Voortborduren op de ingeslagen weg lijkt geen optie. En de verpleegkundige-aan-het-bed gaat het MBO/HBO functiedifferentiatie vraagstuk echt niet zelf oplossen. Zij ervaren nu tenslotte geen problemen met functies.
Maar er is wel degelijk iets aan de hand in het verpleegkundig werkproces!
Het is tijd voor nieuwe ideeën, out-of-the-box denkers en èchte innovatieve plannen die aansluiten op de werkelijke verpleegkundige knelpunten anno 2019!
Joost van Daalen, verpleegkundige
Marcel van Marrewijk, dekaan en bestuurder SDO Hogeschool voor Moderne Bedrijfskunde (Rotterdam)
